معماری یونان باستان

در معماری یونان ستون عنصر اصلی شمرده می شد و چون پیمون یا واحد محاسبه معماری، اندازه و معیاری بود که همه اجزاء و عناصر دیگر ساختمان بر اساس آن تدارک و تعبیه می شد. پس در آن معماری ستون همان اصالت و اهمیت را داشت که کل ساختمان، و به همین سبب کلمه «نظام»(1) یا «شیوه معماری» از سویی دلالت بر تمامی خصوصیات و اصول معماری، و از سوی دیگر دلالت بر ویژگیها و اجزای سازنده هر یک از انواع ستونها و سر ستونهای معمول در یونان می کرد. بر این اساس از حدود 600 سال پیش از میلاد تا پایان دوره یونانی مآبی [27 ق م] چهار نوع ستون و سر ستون - یا بگوییم چهار نظام معماری - در یونان متداول شد، که هر یک به عنوان شیوه ای مشخص شناسایی و نامگذاری شده اند. از این چهار یکی التقاطی و فرعی به شمار آمده و به کلی متروک مانده، و سه دیگرش اصیل و رسمی بوده و تا حال حاضر در همه جای جهان به کار رفته است، به شرح زیر:
1- ستون «ایولیایی»(2) (یا شیوه ایولیایی) که منسوب به ایولیّه، واقع در ساحل جنوب غربی آسیای صغیر (آناتولیا) و به شیوه ای غیر اصیل و مشتق از شیوه رسمی ایونیایی و احیاناً اختلاط یافته با معماری سوریه است، با سرستونی حاصل از دو طوماری رودررو، و میله ستونی نسبتاً باریک و بلند. این سر ستون ایولیایی گاهی نیز با شکل برگهایی دراز و نوک تیز آرایش می یافته است. به هر حال ستون ایولیایی، که در سده ششم ق م برای مدتی کوتاه اندک رواجی یافت، رسمیت و دوامی پیدا نکرد، و اکنون ذکر آن هم کمتر به میان می آید.